Sami Frasheri

Ishte rilindës i shquar, ideolog kryesor i Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, dijetar i madh, shkrimtar dhe publicist.
Në literaturën e huaj është njohur me emrin Shemsedin Sami. Lindi në Frashër të Përmetit më 1 qershor 1850. mësimet e para i mori në fshatin e tij. Kreu shkollën e mesme greke Zosiema të Janinës ku përveç kulturës së përgjithshme, përvetsoi edhe disa gjuhë të huaja.
Më 1872 u vendos në Stamboll ku zhvilloi një veprimtari të gjërë patriotike për çlirimin dhe bashkimin kombëtar të popullit shqiptar dhe bashkëpunoi me përfaqësuesut më përparimtarë të lëvizjes demokratike turke. Ishre ndër organizatorët kryesor të “ Komitetit Qendror për mbrjtjen e të drejtave të kombësisë shqiptare dhe u zgjodh kryetar i “ Shoqërisë së të shtypurit shkronja shqip” ( 1879).
Samiu drejtoi revistat e para në gjuhën shqipe “Drita” dhe pastaj “ Dituria” (Stamboll, 1884- 1885), ku shkroi një varg artikujsh.
Për nevojat e shkollës shqipe hartoi librat „ Abetare e gjuhës shqipe (1886)”, “Shkronjtore e gjuhës shqipe” (gramatika, 1886) dhe (Dheshkronjë) ( Gjeografia, 1888). Sami Frashëri shkroi gjitthashtu librin “ Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet?”, botuar në Bukuresht më 1899 pa emër autori. Ky libër u bë manifestim i Rilindjes Kombëtare Shqiptare, vepra që sintetizoi programin e lëvizjes, strategjinë dhe traktatin e saj.
Hartoi dhe një fjalor të gjuhës shqipe që mbeti I pabotuar, la gjithashtu në dorëshkrim një përmbledhje këngësh popullore shqiptare.
Çështjen shqiptare e mbrojti dhe në organet e ndryshme të shtypit që drejtoi, sidomos në gazetën turke “ Terxhuman-i Shark” ( Interpretimi i Lindjes). Është autor i 57 veprave në gjuhën shqipe, turke dhe arabe, duke përfshirë këtu edhe gazetat që i drejtoi.
Është autor i fjalorit normative të gjuhës turke ( kamus-i turki 1901) i cili përmban mbi 40 mijë fjalë e shprehje gjuhësore. Samiu është edhe autor i disa fjalorëve dy gjuhësh frengjisht- turqisht, turqisht- frengjisht dhe arabisht- turqisht- turqisht.
Vepra madhore e tij në gjuhën turke është enciklopedia “ Kamus- ul alam” (1900) në 6 vëllime, ku Samiu I jep një vend të dukshëm botës shqiptare dhe fugur- rave të rëndësishme që ka nxjerrë populli shqiptar gjatë historisë së tij.
Si shkrimtar, Samiu shkroi në gjuhën turke drama e romane. Për veprimtarinë patriotike dhe për frymën përparimtare që përshkronte veprat e tij, Porta e Lartë e ndoqi dhe e persekutoi Samiun duke e internuar e izoluar. Vitet e fundit atij i qe ndaluar të dilte nga shtëpia.
Vdiq në Stamboll më 1904.